Türkiye’de yabancıların hukuki statüleri belirli kanun ve yönetmeliklerle düzenlenmektedir. Ancak İnsani ikamet izni (HumanitarianResidencePermit), doğal afet, savaş, sağlık durumu, sınır dışı kararlarının hukuki takibi gibi istisnai durumlarda verilen özel bir ikamet türüdür. İnsani ikamet kimlere verilir?,ikamet izni başvurusu nasıl yapılır? gibi sorular özellikle İstanbul’da yaşayan yabancıların en sık merak ettiği konulardandır.
Bu yazımızda İnsani İkamet İzni başvurusu sürecine ilişkin temel bilgileri, İstanbul uygulamaları özelinde ve vaka örnekleriyle açıklamaya çalışacağız.
İstanbul Özelinde İnsani İkamet İzni Uygulaması
Bu yazımızda açıklanan İnsani İkamet İzni, özellikle İstanbul ilinde geçerli uygulamalar dikkate alınarak hazırlanmıştır. Diğer illerde insani ikamet başvurusu yapmak isteyen yabancıların, bulundukları şehirdeki İl Göç İdaresi ile görüşmeleri veya bir avukattan hukuki destek almaları önem arz etmektedir.
Her ne kadar kanun tüm Türkiye için geçerli olsa da uygulama şehirden şehre farklılık gösterebilir. İstanbul’da başvurusu kabul edilmeyen bir yabancı, başka bir ilde başvurusu olumlu değerlendirilebilmektedir. Bu nedenle başvuru yapılmadan önce hukuki sürecin uzmanlar eşliğinde değerlendirilmesi başvuru sonucuna doğrudan etki edebilir.
Hangi Durumlarda İnsani İkamet İzni Verilir?
İnsani ikamet, belirli zorunlu ve hassas durumlarda verilen geçici bir koruma niteliğindedir. Sık karşılaşılan başvuru gerekçeleri aşağıdaki gibidir:
- 1. Hastalık Nedeniyle İnsani İkamet İzni
Devam eden ciddi hastalıklar sebebiyle insani ikamet izni başvurusu yapmak mümkündür. Ancak başvurunun değerlendirilebilmesi için:
- Devlet hastanesinden alınmış,
- Barkodlu,
- “Seyahat edemez” ibaresi içeren resmi sağlık raporu
sunulmalıdır.
Özel hastanelerden alınan raporlar İl Göç İdaresi tarafından kesinlikle kabul edilmemektedir. Aynı şekilde barkodsuz devlet hastanesi raporu da geçersiz sayılır. Bu nedenle rapor alırken belgenin barkodlu olmasına özellikle dikkat edilmelidir.
- 2. Mahkeme Kararı Gerekçesiyle İnsani İkamet İzni
Hakkında verilen sınır dışı kararının iptaline yönelik mahkeme kararı bulunan kişiler, ilgili mahkeme kararını ibraz ederek insani ikamet izni için başvuru yapabilir. Mahkeme sürecinin devam ettiği veya kararın yabancı lehine sonuçlandığı durumlarda insani ikamet, kişinin ülkede hukuki statü kazanması açısından önemli bir koruma niteliğindedir.
- 3. Türk Vatandaşı Çocuk Nedeniyle İnsani İkamet İzni
Türk vatandaşı çocuğu bulunan yabancılar da gerekçelerini belgelendirerek insani ikamet izni alabilmektedir. Başvurularda çocuğun üstün yararı temel alınır. İl Göç İdaresi, bakıma muhtaç bir Türk vatandaşı çocuğun ebeveyninin ülkede kalmasını gerekli gördüğünde insani ikamet izni düzenleyebilir.
İnsani İkamet İzni Başvurusu Kaç Ay Sürer?
Başvuru süreci İl Göç İdaresi’nin yoğunluğuna ve başvuru dosyasındaki belgelerin tamlığına göre değişmekle birlikte ortalama 4 – 6 ay aralığında sonuçlanmaktadır. Eksik evrak, yanlış başvuru türü veya yetersiz gerekçe başvurunun uzamasına veya reddine sebep olabilir.
İnsani İkamet İzni Başvuru Evrak Listesi
Başvurularda talep edilen evraklar kişisel duruma göre değişiklik gösterebilse de genel olarak şu belgeler istenir:
🔹 Zorunlu Evraklar
- Pasaport aslı ve fotokopileri (işlem görmüş tüm sayfalar)
- 4 adet biyometrik fotoğraf
- İkamet izni başvuru formu
- Adres belgesi / ikametgah
- Sağlık sigortası (duruma göre talep edilmeyebilir)
- Harç ve kart ücretlerinin ödendiğine dair makbuz
- Randevu çıktısı
🔹 Duruma Göre Eklenmesi Gereken Belgeler
- Hastalık gerekçesiyle başvuru: Devlet hastanesinden alınmış barkodlu seyahat edemez raporu
- Mahkeme gerekçesiyle başvuru: Sınır dışı kararının iptaline yönelik mahkeme kararı
- Türk vatandaşı çocuğu bulunanlar: Çocuğun kimlik fotokopisi, doğum belgesi, bakım ilişkisini gösterir ek belgeler
- Avukatla başvuru yapılacaksa: Vekaletname
Not: İl Göç İdaresi gerekli gördüğünde ek evrak talep edebilir. Evrakların eksiksiz hazırlanması başvurunun süresini olumlu etkiler.
Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
İnsani İkamet İzni kimlere verilir?
Savaş, afet, sağlık sorunu, sınır dışı kararının iptali, Türk vatandaşı çocuk sahibi olma gibi insani gerekçeleri bulunan yabancılara verilebilir.
İnsani ikamet izni nereden alınır?
Başvurular İl Göç İdaresi Müdürlüğüne yapılır. İstanbul’da uygulama farklılık gösterebildiğinden başvuru öncesi hukuki destek tavsiye edilir.
İnsani ikamet izni kaç ayda çıkar?
Ortalama 4-6 ay arasında sonuçlanır. Yoğunluk, evrak tamlığı ve gerekçenin niteliği süreyi etkileyebilir.
İnsani ikamet izni ne kadar süreyle verilir?
Genellikle 1 yıl olarak düzenlenir. Ancak süre başvuru nedenine göre değişebilir ve uzatma başvurusu yapılabilir.
Özel hastane raporu kabul edilir mi?
Hayır. Sadece devlet hastanesinden alınmış barkodlu raporlar geçerlidir.
Başvuru reddedilir mi?
Eksik evrak, yetersiz gerekçe veya uygun olmayan durumlarda başvuru reddedilebilir. Ret halinde itiraz veya yeni başvuru seçenekleri vardır.
Sonuç ve Hukuki Destek
İnsani ikamet izni, yabancılar için acil ve zorunlu durumlarda hukuki güvence sağlayan önemli bir ikamet türüdür. Özellikle İstanbul’da başvuru süreçlerinin detaylı ve titizlik gerektiren bir yapısı bulunur. Bu nedenle başvuru öncesi dosyanın profesyonelce hazırlanması, uygun hukuki gerekçelerin sunulması başvuru sonucunu olumlu yönde etkileyebilir.
İnsani ikamet izni başvurusu yapmak isteyen kişiler,
- Durumlarına uygun başvuru türünü belirlemeli,
- Belgelerini eksiksiz hazırlamalı,
- Gerektiğinde hukuki destek almalıdır.
Av. Batın YILMAZ